گزارش برنامه سقوط دکتر مصدق توسط سی آی آ آمریکا - بر اساس اسناد منتشر شده دولت آمریکا

363شماره سند منتشر شده. تفاهم نامه تهیه شده در ریاست برنامه ریزی، سازمان اطلاعات مرکزی  

واشنگتن، 8 مارس 1954دوشنبه ،   ۱۷ اسفند[ حوت ]    ۱۳۳۲.

کمپین برای نصب دولت طرفدار غرب - در ایران

 مرجع: تصویب شده توسط رئیس جمهور، وزیر امور خارجه، و DCI در 11 ژوئیه 1953. NSC 136/1.2

 هدف: نخست وزیر مصدق و دولتش

 اهداف‌:از طریق روشهای قانونی یا شبه قانونی برای تأثیرگذاری بر سقوط دولت مصدق. و برای جایگزینی آن با یک دولت طرفدار غرب به رهبری شاه و زاهدی به عنوان نخست وزیر آن

 اقدام سیا

 برنامه عملیاتی در چهار مرحله اجرا شد:

 1. از طریق فشار مستقیم، اعمال شده توسط نمایندگان سیا در ایران، برای تقویت اراده شاه برای اعمال قدرت قانونی خود و امضای آن احکام لازم برای برکناری قانونی مصدق از نخست وزیری.

2. تلاش‌های آن دسته از جناح‌های سیاسی در ایران را که با مصدق مخالف بودند، از جمله روحانیون با نفوذ قدرتمند، برای جلب حمایت و حمایت آنها از هرگونه اقدام قانونی که شاه برای برکناری مصدق انجام می‌داد، با هم جوش داد و هماهنگ کرد.

 3. با افشای همکاری وی – دکتر مصدق - با کمونیست ها و دستکاری او در اختیارات قانون اساسی برای خدمت به جاه طلبی های شخصی خود برای قدرت، یک کمپین تبلیغاتی فشرده با هدف افسون کردن مردم ایران از افسانه میهن پرستی مصدق راه اندازی کرد.

 همزمان، «جنگ اعصاب» را علیه مصدق به راه انداخت تا به مصدق و عموم مردم نشان دهد که کمک‌های اقتصادی ( دولت آمریکا)  افزایش نمی‌یابد و ایالات متحده با نگرانی به سیاست‌های مصدق می‌نگرد:

 الف مجموعه ای از اظهارات علنی مقامات بلندپایه ایالات متحده که نشان می دهد امید چندانی وجود ندارد که مصدق بتواند انتظار افزایش کمک های ایالات متحده را داشته باشد.

ب مطبوعات و مقالات مجلات ایالات متحده که از او و روش های او انتقاد می کردند. و

ج غیبت القایی سفیر آمریکا، به این تصور که اعتماد آمریکا به مصدق و دولتش از دست داده است، اعتبار می بخشد.

4. به طور مخفیانه و مستقل یک دستگاه نظامی در ارتش ایران ایجاد کرد که می‌توان روی آن برای حمایت از هرگونه اقدام قانونی شاه برای برکناری مصدق حساب کرد.

 نتایج -- زمانی که مصدق از طریق افشاگری در دستگاه مخفی نظامی ما از این طرح مطلع شد، برنامه اولیه D-Day که توسط سیا تنظیم شده بود، نادرست اجرا شد و برای خنثی کردن این طرح اقدام متقابل فوری انجام داد.

 یک کمپین تبلیغاتی فشرده، مهندسی و هدایت شده توسط سیا، در دوره میانی بین اولین و آخرین روز D آغاز شد تا مردم ایران را با این واقعیت آشنا کند که با توجه به انحلال مجلس (که توسط مصدق در مراحل اولیه برای جلوگیری از رای دادن به عزل او از قدرت انجام شد) و فرمان شاه که مصدق به عنوان نخست وزیر مصدق را برکنار کرد، ادامه اعمال قدرت توسط مصدق بود. غیرقانونی و اختیار اداره مردم فقط و به طور کامل در دست شاه بود.

ناسیونالیست ها و کمونیست ها در این دوره ناخواسته از طریق تلاش های زودهنگام خود برای ترویج یک حکومت جمهوری خواه به آرمان ما کمک کردند. این مضمون برخلاف افکار عمومی بود که همدردی با شاه داشتند. فرار چشمگیر شاه به خارج از کشور باعث تشدید احساس وفاداری مردمش به او شد.

 این اقدامات به شورش واقعی مردم منجر شد، که تظاهرات خیابانی آنها تحت تأثیر کمک های مخفی سیا قرار گرفت. نیروهای نظامی و امنیتی به مردم پیوستند، رادیو تهران تصرف شد و مصدق در 17 اوت 53.4 مجبور به فرار شد.

سرنگونی مصدق در 19 اوت 1953- ۲۸ مرداد ۱۳۳۲- با موفقیت انجام شد.

 توجه داشته باشید

این یک پروژه [کمتر از 1 خط از طبقه بندی  خارج نشده] ایالات متحده [کمتر از 1 خط غیر طبقه بندی خارج نشده] بود. رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه در تعیین سیاست ایالات متحده برای اعمال در این مورد، قبل از تصویب نهایی برنامه اقدام، در مورد موارد زیر درخواست اطمینان دادند:

 1. اینکه انگلیسی ها در رویکرد خود نسبت به حکومتی که پس از مصدق در مورد مسئله نفت مربوط می شود، انعطاف پذیر باشند. و

 2. اینکه مقدار کافی از کمک های اقتصادی موقت ایالات متحده به دولت جانشین (مصدق ) ارائه شود.

 هزینه ها

هزینه های عملیاتی

فاز اولیه: از شروع پروژه در اواسط اردیبهشت 1332 تا نصب زاهدی.

به عنوان نخست وزیر در 19 اوت 1953 $ [مبلغ دلار از طبقه بندی خارج نشده است]

مرحله پیگیری: تحکیم مواضع شاه و زاهدی دلار [مبلغ دلار از طبقه بندی خارج نشده است]

مصلحت سیاسی

فاز اضطراری: بلافاصله پس از تصدی نخست وزیری زاهدی و پر کردن خلأ مالی

تا زمانی که بودجه رسمی ایالات متحده ممکن باشد از طریق سیا که در اختیار دولت جدید ایران – زاهدی ـ    قرار گرفت، کمک بلاعوض به زاهدی برای هزینه‌های دولتی فوری ضروری (مبلغ دلار از طبقه‌بندی نشده) به زاهدی اعطا کرد.

کل کل: 5,330,000 دلار

اطلاعات دریافت شده از جان والر، رئیس، NE/4 در 5 مارس 54.5

-------------------------

منبع: آژانس اطلاعات مرکزی، فایل‌های DDO، Job 80–01701R, Box 3, Folder 11, Misc. مکاتبات TPAJAX. فوق محرمانه.↩

به سند 225 مراجعه کنید. NSC 136/1 سند 147 است.↩

در این مرحله کلمات "خاموش" با دست در اینجا درج شده است.↩

این جمله با دست اصلاح شد. در ابتدا چنین می‌خواند: «نظامیان مجبور شدند برای سرکوب شورش‌ها وارد عمل شوند و با شتاب اوضاع در حمایت از شاه قدرت گرفتند»

یک یادداشت دست‌نویس در پایان یادداشت نشان می‌دهد که در 8 مارس تجدید نظر شده و در همان روز توسط والر امضا شده است.↩